Agertokia geure egin

Bihar, maiatzak 10, MEFSST musika jardunaldi/jaialdiaren bigarren edizioa egingo da. Oso egun inportantea Euskal Herriko musikazale eta feminista batzuontzat behintzat. Hori dela eta, Argiako urtekarirako azaroan idatzitako artikulu hau argitaratzen dut hemen, iazko MEFSST aipatzen baita. Aldaketaren bat egin diot, ez nengoelako batere gustura jatorrizkoan bollerak eta transak ez aipatzearekin.

          Urteak emandakoari begiratzen diodanean, gero eta joera handiagoa dut faltan sumatzen dudanari erreparatzeko: etorkinek egindako musika gehiago entzutea, gu baino pobreago diren herrialdeetako musiken inguruko elitismoa atzean uztea (regetoia, kuduroa, cumbia…), uneari lotutako letra politiko berritzaileak entzutea, betiko kontuez betiko moduan hitz egiten digutenak entzun beharrean, musika estiloen aberastasuna, lizentzia libreen zabalpena…

          Emakume, bollera, transen eta diskurtso feministaren falta da azken urteotan mingarrien egiten zaidana (irakur bedi bollera eta trans ere emakume esaten dudan bakoitzean hemendik aurrera). Musikaren arloan emakumeen presentzia gutxien duen jendarterik feministena da Euskal Herria. Ez dut musikaren esparruan dabiltzan emakumeen gaineko datu zehatzik, baina nahikoa da agertoki gainera, diskoetara, prentsara, kontzertuen antolaketara, arlo teknikora begiratzea gizonen aldean kopurua oso txikia dela jakiteko. Lan produktiboan topera sartu izanak erakutsi digu emakumeek arlo batean lehenago izan ez zuten presentzia edukitzen hasteak ez duela jendartearen izaera patriarkala konpontzen, asko jota, itxurazko normalizazio bat sortzen duela, zapalkuntzarik ez dagoela justifikatu nahi dutenei argudioak emanez. Euskal musikan normalizazio itxura emateko aukerarik ere ez dago.

          Oraindik orain, emakumeez osatutako taldeak salbuespen dira Euskal Herrian eta, baten bat sortuz gero, “emakumeen talde” kategoria apolitikoan sartzea ez da arraroa izaten, emakumeok ez baitugu egiten rapa, popa, dubstepa edo punka. Taula gainera igotzen diren emakumeen artean, ahots fineko kantari dira gehienak, ez bateria-jotzaile, ez gitarrista, ez ahots butchdun kantari. Egoera penagarriagoa da diskoetxeetako aginte postuetara, kontzertuen antolaketara, prentsara begiratzen badugu, eta teknikariei erreparatuz gero zer esanik ez. Baina ez da emakume kopuru kontu bat bakarrik, jakina. Esaterako, gorputzen performatibitateak ere garrantzi handia du musikan, bereziki kontzertuetan. Agertoki gaineko matxotearen posea batzuetan hain naturalizatuta dago, bereziki musika estilo batzuetan, ikusi ere ez dela egiten. Nork pentsatuko du performatzen dabilela egiten dituenak pose naturalak direla ikasi badu bere erreferenteetan? Naturala da, neskek ile luzea eramatea naturala den bezalaxe. Eta eszenatoki azpian… nork betetzen du lasaitasunez espazioa? Nork parte hartzen du pogoetan? Ladyfest kolektiboak, esaterako, zainketetan oinarritutako pogo feministak egiten hastea proposatu du, indartsu ez garen neska-mutilek ere parte hartu ahal izateko. Indarra ikuspegi politikoan dago, ez gogortasunean. Beste baterako utziko ditugu kanten hitz sexistak, agertoki gainera igotzeko behar omen diren barrabilak (edo obarioak) eta politikariei taula gainetik “putakume” deitzearena.

          Jokin Azpiazu Carballo soziologoak honela zioen artikulu batean: “berdintasunarekin ezinbestean norbaitek galdu beharko du. Eta hori oso ondo dago, azken finean batzuk jabetu (enpoderatu) behar badira, beste batzuk desjabetu beharko gara. Baina garbi utzi beharko genuke hori ez dela abantaila izango, “jabetuak” izaten ohituak gaudelako, baina egin beharrekoa izango da”. Musikaren arloan ere gizonek euren pribilegioak zalantzan jartzea beharrezkoa da.

          Maitzean MEFSST!! Musika Errebolta Feminista jaialdia egin zen Zarauzko Putzuzulo gaztetxean. Zenbait dokumental ikusi ziren, ume eta neskentzako jam sesioak egin, kontzertuak, eta 80-100 pertsonak parte hartu zuten musikaz eta feminismoaz egin zen eztabaidan. Interesa dagoela argi dago. Musikaren arloan egoera horrela egoteak erroa patriarkatuan duela esatea ez da nahikoa; emakumeak musikan barneratzeko, musika egiten, idazten, kontzertuak antolatzen, teknikari lanak egiten hasi behar dugu. Musika eta feminismoaz diharduen “Tomar el escenario” dokumentalean Elena Cabrera diskoetxe arduradunak dioen bezala, emakumeok agertokia hartu behar dugu, ez agertokira igo bakarrik, hartu eta geure egin. Zarautzen bertan azaro amaieran egindako bertsio gauean inoiz baino emakume gehiago ikusi nituen agertoki gainean, denetariko tresnak jotzen, ahots ezberdinez kantatzen. Agertokia eurena egiten. Ez dut uste kasualitatea denik.

                                       Argazkian: Pottors ta klito faboritak

 

 

Gure gaztaroa (nuestra juventud)

.@bsarasola-ren artikulu oso ona gure gaztaroari buruz, gure gaztaroa hori izan baitzen. Bahiketa bat bestearen atzetik argia.com/argia-astekari…

— Leire (@gurebesta) 2013 urtarrila 24

Me contáis que en Madrid están desalojando un centro social al mes, que lo tenéis más o menos calculado y que al vuestro le toca hacia febrero, y yo me acuerdo de hace unos diez años, cuando nosotras teníamos más o menos calculado cuando iban a desalojarnos el pueblo, cuando iban a venir a llevarse a las jóvenes que más se estuvieran moviendo, las que más les sonaran, acusadas de quemar contenedores o cajeros o pertenecer a Segi. Que entonces pertenecer a una organización juvenil era pertenecer a ETA. Pertenencia a banda armada entre quince y veinte años. Yo podría haber sido de ETA sin saberlo. Un montón de amigas mías podrían haberlo sido aún más, también sin saberlo. Quién dice que tengas que saber en qué organización estás.

Me acuerdo de la universidad. Teníamos un montón de horas libres entre clases y una amiga y yo las aprovechábamos para ir a los ordenadores a mirar si esa noche también habían detenido a alguien. Me acuerdo de hablar de que esta vez habían detenido a gente (que era de ETA) de verdad o gente de mentira. La mayoría eran de mentira. Me acuerdo de cuando cerraron Egunkaria y salimos corriendo a la sede del periódico a gritar mientras la Guardia Civil sacaba cajas y cajas de dentro. Me acuerdo de que en la manifestación que empezamos allí mismo se gritaba sobre todo Independentzia! y que alguna amiga más independentista que yo me decía que no veía por qué estábamos gritando aquello y no otra cosa. Pues porque estábamos hartas de que un juzgado de un país del que por alguna razón no nos sentíamos parte pudiera venir aquí a llevarse a la gente a la que queríamos sin que hubieran hecho nada, de que cerraran los periódicos que leíamos todos los días, de que ilegalizaran organizaciones que eran parte de nuestra vida. Me acuerdo de querer explicarle a la sociedad civil española que detener a Torrealdai era como detener a Lázaro Carreter, pero en tío guay. Unos años después reveló que además le habían torturado, como hicieron antes otros de los detenidos en aquella operación. España podía llevarse y torturar a lo que sería nuestra CT si España no existiera.

Me acuerdo de un jueves de fiesta en la calle Kutxi. De repente nos dijeron que la Ertzaintza había entrado en un bar y habían encañonado a un chaval que militaba casi conmigo en la universidad, no me acuerdo en qué. A él no le detuvieron, pero a otra gente sí. Gente de organizaciones estudiantiles. Cerraron un piso en el que hicimos alguna reunión. Yo entonces medio militaba en un sindicato de estudiantes, aunque no hacía casi nada, ahora creo que en parte porque era tímida hasta niveles muy chungos y en parte porque todavía no había encontrado el modelo de organización en el que me encontrara a gusto (más horizontal, menos macro). Entonces todavía no sabía que las retaguardias también tenían importancia (1/2), que para que algunas personas pudieran estar militando a tope, otras tenían que estar haciendo otras cosas y que eso también tenía importancia. O sí. Hablábamos de las novias de las presas o de que al nacer el primer hijo del hermano de un amigo decidieron que quien iba a seguir militando era ella, porque normalmente era al revés. Aunque creo que se le seguía dando poca importancia a los cuidados (aunque pocas veces he visto cuidados tan radicales).

Yo no era nadie, aunque podían detenerme igual igual. Ese es uno de los temas. Detuvieron igual igual a gente que no era nadie. Alguna persona que detuvieron en mi pueblo no había pertenecido nunca a la izquierda abertzale, ni siquiera había ido a manifestaciones. Estuve en reuniones de Segi. Quién no. Era joven, independentista, marxista (aunque seguramente no supiera muy bien qué era eso), había tenido a mi madre y a mi padre en paro a la vez. Estaba enfadada. Odiaba el capitalismo (todo de un modo muy teenager, supongo). Y hasta ahora no he hablado de ETA. Escribir sobre el País Vasco sin hablar de ETA valorativamente puede sonar (poned el adjetivo que queráis, no lo encuentro), pero yo vivía así las cosas. Y hablábamos de ETA, claro. Pero la verdad es que comenzamos a hacer lecturas de todo desde la estrategia. ETA ha matado a esta persona porque dentro de su idea de estrategia… El estado ha detenido a esta gente porque dentro de su idea de estrategia… Y así. Todo esto no significa que aparte no valorara lo que hiciera una parte u otra. Quiero decir que la valoración se daba por sentada y se buscaban explicaciones a lo que pasaba.

Yo no militaba en serio, porque aparte de lo que he dicho, mi madre y mi padre me habían dicho desde que tenía 14 que no militara hasta terminar la universidad, que con la carrera sacada si eso podía ir a la cárcel. Tal cual. No tenían pasta, no se podían permitir que la hija mayor se metiera en líos y que la pequeña le siguiera. Supongo que esa conversación se daría en cientos de casas en el País Vasco. Cientos de casas en las que vivían madres y padres que ya habían sido detenidas y torturadas o casas con familiares en la cárcel. Casas normales. Nuestras casas.

Me he acordado de todo esto leyendo un artículo de mi amigo Beñat más o menos sobre lo mismo, a raíz de la liberación después de seis años de cárcel de Markel Ormazabal. Seis años por ser de Segi y por lo tanto de ETA. Por cierto, sí, las acusaciones de lucha callejera no siempre eran falsas. La gente quería reventar cosas, igual que ahora en Madrid. El hermano de un buen amigo estuvo cuatro años en la cárcel por algo que sí reventó. No sé qué, tampoco me interesa. Me interesa más su influencia política. Es una de las personas que sé que me ha influido políticamente aunque haya tratado muy poco con él. Porque lo de la horizontalidad, la inclusividad y algunas cosas más que estamos probando en Astra también lo aprendieron junto a él (no de él) algunas personas con las que yo he aprendido y sigo aprendiendo.

*El texto lo escribí en 15 minutos el mismo día que publiqué el tuit de arriba. No pretende ser completo, ni poco parcial. No lo hubiera escrito si no fuera por algunas conversaciones con Lucía y María en mi viaje a Madrid de diciembre y otra conversación con inwit e Irene en el viaje de enero. Es para todas ellas. Porque me parecen grandes personas aunque les conozca poco, y me ayudan a pensar (en principio iba a ser un e-mail para ellas).

**Lo leyó en una versión anterior Carolina León en su programa ¿Quieres hacer el favor de leer esto, por favor? Se puede escuchar el programa completo aquí. Aunque enlazo tres textos suyos aquí, no me paga por hacerle propaganda ni nada de eso. Pero no le diría que no. Sigo siendo pobre. Y mi familia también. Juas. Kamen también andaba por allí.

Robar es consumo responsable

El día que Fundación Robo iba a tocar en Bilbao había concentraciones convocadas frente a las sedes del PP de todo el estado. Alguien dijo ese día en twitter que creía haber escuchado el crac. Yo me dirigía al concierto de Robo que había organizado REAS Euskadi a reivindicar estilo Emma Goldman que este consumo no es una canción de amor y que queríamos bailar otra. Porque del  mismo modo que intentamos comprar productos producidos lo más cerca posible, vamos a los conciertos de la gente a la que le importa lo que la música hace.

Robo tocó primero en frente de la sede del BBVA. Como no tenían equipo de sonido, usaron los megáfonos con los que REAS estaba informando a las 65 personas que nos habíamos reunido allí y a algunas paseantes que se quedaban por curiosidad qué era lo que estaba pasando. Que había alternativas al consumo más mercantilizado, que el BBVA, por poner un ejemplo cercano, tenía alternativas. Que este concierto era parte de una campaña que hablaba de todas estas cosas. Y fue bonito. Fue lo más bonito de la noche. Será que solo lloro con ciertas letras políticas y que no se me ocurre nada mejor que un megáfono old school para cantarlas (¡y además se oía bien!), pero escuchar Cómo hacer crac mediada por megáfono mientras pensábamos que algo estaba haciendo crac en otras ciudades fue emocionante. Yo pensaba que todo iba a acabar con un asalto al banco a guitarra armada, pero la cosa no se calentó tanto. Quedamos tres horas después en el Hika Ateneoa.

Robar es consumo responsable (debería decir expropiar). Fundación Robo lleva desde algo después del 15-M publicando canciones en su bandcamp cada cierto tiempo. Canciones que hablan de lo que pasa en las calles, de que estamos enfadadas, de nuestra vida personal. Sí, esa vida personal tan política. Porque cuando no tienes pasta, hacer canciones sobre lo personal no es (solo) hablar de que tu novia te ha dejado y estás jodida, es hablar de que lo que está pasando es un crimen, de poner los cuerpos, de perseguir la fiebre y destrozar el hastío. Robar es una alternativa de consumo. Robo publican sus canciones en internet bajo licencia cc-by-nc-sa para que podamos compartirlas y distribuirlas y las podamos remezclar. Robo no es nadie y son muchas personas. Son las personas que han publicado 27 canciones hasta ahora en nombre de Fundación Robo y son las que faltan por publicar. Robo puedes ser tú mientras no lo eres. Haz una canción. Es la idea de poner la música que nos refleja por encima de las personas que la escriben (aunque no lleguen a ser Wu Ming y se especifique siempre quién ha hecho qué en cada canción). Fuimos un poco Robo las personas que colaboramos mediante crowdfunding en la publicación de un disco y DVD que va a recoger su recorrido hasta ahora. Autoeditarse el disco con nuestra ayuda es también una alternativa de consumo, porque los modos de funcionamiento son también políticos, y estar al margen de cierta industria musical, sea esta mayor o supuesta independiente es también una decisión política.

Robar es también hacer el Robo. Y allí nos plantamos en el concierto. El Hika estaba lleno. No me voy a detener en todas las canciones que sonaron. Escuchamos una Cumbia villera de la ciudad armera, porque lo político no está solo en las letras, claro, y traer ecos, solo ecos, de guetos lejanos, pidiendo más gasolina, era político en nuestro contexto de mirar por encima del hombro a ciertas músicas. Escuchamos Desertorea, versión en euskara de Le Déserteur de Boris Vian, una canción violentamente pro-civil, como dijo el autor de la canción. Escuchamos Cómo hacer crac, mientras confundíamos el murmullo de la gente que llenaba el Hika con el de la multitud haciendo crac (sí, se habló mucho durante el concierto, demasiado, pero quién sabe, igual estaban tramando alguna revolución). La escuchamos pensando que el crac cada vez se escucha más alto, cuando se para un desahucio, cuando nos juntamos en las plazas, cuando nos reunimos para seguir conspirando y aprendiendo juntas. Cantamos entre todas Esta tierra es nuestra [vídeo], porque hay comunes que no se pueden privatizar, como los cuidados, la ayuda mutua, el sentirnos arropadas, aunque sea por una canción y unas personas que cantan con nosotras. Sí, mientras nos están privatizando lo que es de todas. Pero vamos a hacer lo posible para que no sea así. Porque también cantaron Ahora que estamos en pie y dijeron que somos muchos porque somos mil en cada plaza, en cada barrio, y marchamos juntos porque solo así se ha llegado hasta aquí.

Sí, en el concierto de Fundación Robo solo escuchamos canciones que reflejan nuestro tiempo, nuestras calles, nuestras vidas. Sí, solo nos dedicamos a cantar y bailar (otra). Pero también asaltamos la carretera al final del concierto y la hicimos nuestra. Y podemos asaltar más carreteras, autopistas de la información, bancos (esta vez sí), supermercados, verticalidades, discursos del miedo, culturas consensuales que nadie consensuó con nosotras. Y todo eso para no ser irresponsables y dejar que nos consuman poco a poco o, cada vez más a menudo, mucho a mucho.

Hemen argitaratu zen lehenago: http://www.economiasolidaria.org/noticias/robar_es_consumo_responsable

Lehenengo argazkia Guillermo Urquijorena da (www.guillermourkijo.com/) eta haren lizentzia hemen ageri da: http://www.flickr.com/photos/reaseuskadi/8452143367/in/set-72157632705559823
Bigarren argazkia ez dakit norena den. Lizentzia hemen: http://www.flickr.com/photos/reaseuskadi/8453223678/in/set-72157632705559823

Diru publikoa

Joan den astean jakin genuen Gürtel auziko epailea Summercase musika jaialdia ikertzen ari dela, auzian nahasita egon daitekeelakoan. Summercase 2006 eta 2008 bitartean Bartzelonan eta Madrileko Boadilla del Monten egin zen indie jaialdia izan zen; besteak beste, Chemical Brothers, Rufus Wainwright, Primal Scream eta Belle & Sebastianek jo zuten. Antza denez, jaialdia komisioen banaketa estaltzeko erabili ote zuten aztertzen ari da epailea.

Diru publikoz lagundutako gure jaialdi handietan pentsatu nuen, ez Gürtel auziaren antzekorik dagoela uste dudalako -hemen gauzak hobeto egiten ditugu-. Kopuruak bilatzen hasi, eta ikusi nuen Bilboko udalak, adibide bat jartzearren, 1.460.000 euro bideratu dituela aurtengo aurrekontuan BBK Live jaialdia diruz laguntzera (Bilduk aurrekontuei egindako kritikatik hartu dut datua). Ez dakit zer jasotzen duen trukean Bilboko herriak. Esango dit norbaitek jatetxeek, hotelek, turismotik dirua ateratzen duten gainerako sektoreek irabazten dutela, eta horrek hiriaren batez besteko aberastasuna handitzen duela, baina zenbaitek Euskal Herrian eredu horren alde egin badute ere, eredu bakarra balitz bezala gainera, kultura ez da turismoa erakartzeko bitarteko bat, eta turismoa ez da kulturaren bidez aberastasuna sortzeko bide bakarra -adierazgarria da, esate baterako, musika jaialdi batek kulturarekin zerikusirik ez duten sektoreetan sortzea irabazi gehien-.

Musikak diru publikoa behar du, baina ez sektoreko gutxi batzuen negozioa bermatzeko. Etorkizuneko ikuspegi batekin inbertitu behar da: beharrezkoak dira entsaiatzeko lokal publikoak, kontzertu areto sare txukuna, bereziki talde hasiberrientzat, musika ikasketak, kontzertu txikiak, musika artxibo digital eta fisikoak eta abar. Azpiegitura batzuk sortu eta beste batzuk sendotu. Bereziki, musikaren arloko kideei eta gainerako herritarrei erabakietan parte hartzeko aukera eman behar zaie. Horixe da aberastasuna.

Berria egunkarian argitaratua (2012-07-12).

Ciclos Iturgaiz

Ciclos Iturgaiz tekno-pop-punk taldeak Guateque izeneko disko berria argitaratu zuen duela bi aste. Aurrenekoa —¿Tienes webcam?— orain dela bi urte kaleratu zuten, eta, hari esker, Euskal Herriko nire talde gogokoenetako bat izaten hasi ziren. Benetako fansa Bilboko jaietan egin nintzen, Pinpilinpauxaren txosnan ehunka lagunen gorrotoa bereganatu zutenean; entzule batzuk botilaren bat botatzera ere iritsi ziren. Normala da; haien kanten hitzetan muturreko ironia erabiltzen dute, eta zuzenekoetan hainbat pertsonaia publikoren mozorroak jantzita egiten duten espektakulua are muturrekoagoa da.

Poeta eta poesiaren teorialari gehienek argi dute poema batean hitz egiten duen ni-a (ni poetiko edo lirikoa) ez dela egilea bera, irakurle askok ni poetikoa eta egilea identifikatzeko joera duten arren. Kantetako hitzen kasuan, esango nuke identifikazio hori automatikoagoa dela eta, beraz, Ciclos Iturgaizek kantatu zuenean muguruzatarren anaia txikienak modu kriminalean abesten duela, iritzi propiotzat jo zuten askok —hain zuzen ere, une horretan bota zieten botila taldekoei—. Kantetako hitzek fikzioarekin duten harremana gogoratu beharko genuke; esate baterako, manifestazio baten amaieran Eusko gudariak kantatu dugun guztiok (gehienek?) ez dugu «gerturik odola» Euskadiren «aldez emateko». Bai, tristea da, baina Anariren hitzak ere fikzio gisa irakurri beharko genituzke.

Gehien interesatzen zaidan umorea entzulea deseroso uzten duena da; deseroso, ez dakielako entzuten ari den ahotsa non kokatzen den, ez dakielako entzuten ari den ahots horrek zer pentsatzen duen «benetan». Ciclos Iturgaizen kasuan, esaten dituzten gauza batzuekin ados egongo da entzulea, beste batzuekin ez, eta beste batzuengatik akabatu nahiko ditu. Entzulea bere kabuz pentsatzera behartzen dute.

Nik euskaraz ez kantatzeagatik akabatu nahi ditut, auto tuneatuak dituzten ergelak tirokatu ostean. Euskal kultura buenista lehertzen lagunduko lukete.

Musika gogorra

Lagun batek esan zidan asteburuan krisi sasoi honek musika gogorra egiten duten taldeen gorakada ekarriko duela —nik ez dela krisia erantzun nion, kapitalismo nazkagar… hasi nintzaion, baina deskonektatu egin zuen, ohi baino aspergarriago bainabil aspaldi honetan—. Gogoratu nuen Iker Barandiaranek antzeko zerbait esan zuela neguan Gaur8 astekarian, nire zutabe bati erantzunez.

Onartu behar dut ez dudala oso argi musika gogorra zer den. Badakit zer den —eta zein den— entzuteko gogorra egiten zaidan musika, baina musika gogorra ez —egia esan, termino hori entzuten dudan bakoitzean pose matxoak egiten dituzten lau gizonkote imajinatzen ditut agertokiaren gainean, ez dakit zergatik—. «Gogorra» terminoak ez dio estilo jakin bati erreferentzia egiten. Gogorra esaten diote batzuek Motörheaden ildoko rockari, punkari, metalari, hardcoreari, noiseari. Kasu horretan, musika estiloez ari gara eta estilo horietako talde asko gustatzen zaizkit eta beste asko ez, baina ez dut ikusten zaku beraren parte direnik.

Eztabaida terminologikoak alde batera utzita, ez dut uste gatazka sasoiak adierazteko musika estilo hobe edo txarragoak daudenik. Ingalaterran, Thatcher-en sasoian, pop talde politiko asko sortu ziren, eta errealitate sozial latzik ezagutu ez duten aberaskume piloa ikusi ditugu denok agertokietan «musika gogorra» jotzen. Alderantziz ere, jakina. Musika estiloek zenbait konnotazio hartzen dituzte denborarekin, eta haiei buruzko hainbat uste zabaltzen dira: popak ez du balio kontu politikoetarako, rocka matxista da, regetoia zer esanik ez. Ez dakit estilo bat ideologikoki markatua egon daitekeen —nahiz eta onartu behar dudan musika epikoa nahiko totalitarioa egiten zaidala, zer egingo diot—, baina zeinahi musika egin daiteke ikuspegi borrokalari nahiz kontserbadore batekin, zeinahi musika izan daiteke kapitalismoaren suntsipenaren soinu-banda. Ez da dezibelio eta distortsio kontua.

Berria egunkarian argitaratua (2012-VI-14).

Euskal Rock Erradikala (II)

Euskal Rock Erradikalaz pentsatzean, Loty Negarti musikariak IGUA posta-zerrendan zioen bezala, «mugimendu hark mainstream izateko eduki zuen gaitasuna» interesatzen zait eta, horrekin batera, kanten hitz politizatuak hegemoniko bihurtzen lagundu izana —ñabardurekin, nahi baduzue—.

Boterean dagoenak hegemonia sortzeko bitarteko askoz gehiago ditu. EAJk kulturaren gaineko interes handiagoa eduki izan balu —interes interesatua, nahi bada, baina ez soilik interes interesatu ekonomikoa, gertatu den bezala—, hitz politizatuak egiten z/dituzten musikariei —nahita edo nahi gabe— hegemonia borrokatuko zieten taldeak edukiko genituzke agian, baina jeltzaleek egindakoa CiUrekin alderatzea baino ez dago EAJk kultura kontuetan zein modu estupidoan jokatu duen ikusteko. Esango nuke ezker abertzaleak eta mugimendu autonomoak hegemoniaren partida irabazi diotela eskuinari musikaren —eta, neurri handi batean, kulturaren— arloan, eta ez da ohikoa.

Dena dela, zalantzan jarri nahiko nituzkeen pare bat kontu ekarri ditu hitz politizatuen hegemoniak. Hitz politikoak kantatzea hain orokorra bihurtu zenean, hitz horiek indar politikoa galtzen hasi zirela uste dut. Presoei buruzko lehen hitz politizatuak, bosgarrenak indarra izan dezake; gaia 100 aldiz modu berean tratatu denean, musikari laguntzen dion betegarri bihurtzen da, «ze barne mundu interesgarria dudan» estiloko hitzen hustasunera irits daitekeena. Koldo Izagirrek Joseba Tapiarentzat idatzitako Lagun galduaren geografia izan daiteke kontrakoaren adibide.

Kritikagarriagoa iruditzen zait hitz politizatuek musikaren gaineko ikuspegi politiko falta estaltzea, hitz jakin batzuk egiteagatik talde bat politizatutzat jotzea. Nork bere esparruan ikuspegi eraldatzailea, antikapitalista izan behar duela uste dut. Horrenbestez, ez diot zentzu askorik ikusten musika industriaren parametro kapitalistak zalantzan jarri gabe hitz politizatuak, batzuetan antikapitalistak, kantatzeari.

Berria egunkarian argitaratua (2012-V-31).

Euskal Rock Erradikala (I)

Ez dakit Euskal Herriko musikan kanonaz hitz egin dezakegun. Kanoniko izan daitezkeen musikari gehienek azken 50 urteetan argitaratu dute, eta ez dakit mende erdi denbora nahikoa den termino hori erabiltzeko. Erdiguneak badira, jakina. Xabier Leteren heriotzaren urteurrenak azken zutabean aipatutako Josetxo Anituarenak baino leku askoz gehiago du egunkarietan, adibide erraz bat jartzearren.

Euskal Rock Erradikala da erdigune interesgarrienetako bat. Haren «jardueraren behin betiko amaitzea» desiratzen nuela esan nuen aspaldi zutabe batean. Hitz-joko ironiko ergel bat izan zen, baina erdigune musikal hori zalantzan jarri behar da, nire iritziz. RRVri balio handiegia eman zaiola uste dut. Soziologikoki oso interesgarria iruditzen zait mugimendua, baina musikalki ez dut uste eskaini zaion atentzioak eskatzen duen maila ematen duenik. Musikari begiratuta, talderik onenek punk ortodoxoa egiten zuten, punkarekin hasi zirenak bide berriak bilatzen hasi ziren sasoian izan bazen ere, punka ere kontserbadore bilakatu zela iritzita. Dena dela, ez dut ezer ortodoxiaren aurka, eta hortik etorri ziren RRVko kantarik onenak. Beste talde batzuek punkak borrokatu nahi izan zuen rock kontserbadorea baino ez zuten egin, edo punketik jai giroko musika errazerako bidea egin zuten. Orokortzea problematikoa da beti, baina ez dut uste talde gehienek nostalgiarik gabeko belarri kritiko baten galbahea pasatuko zutenik.

Mugimendua hurbiletik bizi izan zuen lagun batek dio Euskal Rock Erradikala ez zela ez euskalduna ez erradikala izan: vasco izan zela, gaztelaniazko jatorrizko izenak dioen bezala, eta musikaren aldetik kontserbadorea. Norbaitek esan dezake kanten hitzengatik izan zela «erradikala», baina mugimendu musikal bati erradikal deitzeko, musikak berak erradikaltasuna izan beharko lukeela uste dut; bestela, panfletoak entzuten egongo ginateke eta ez musika, The Ex talde anarkistak dioen bezala.

Berria egunkarian argitaratua (2012-05-17).

Josetxo

Hamabi urte baino gehiago ez nituen izango garai hartan. Gorpuzti jaietara talde onak zetozela zabaldu zen herrian. Izen bitxiak zituzten: Anphetamine Discharge, Beer Mosh, Sex Museum, Cancer Moon. Kartelak begiratu, eta barre egiten genien izen haiei. Anphetamine, beer, sex. Cancer Mooni ez; hiru urte nituela lau urteko bizilaguna hil zuen minbiziak, eta gorputz osoa estutzen zitzaidan gaixotasunarekin zerikusia zuen edozer irakurtzen nuenean. Ezagunenak Sex Museum zirela esan zigutenez, jendearen elastikoetan haien izena bilatu genuen urte hartako Ibilaldian, baina Pistolsek jarraitzen zuen jendearen kamisetetako Sex bakoitza. Artean ez genekien nor ziren hainbeste kamisetatan azaltzen ziren Sex Pistols haiek.

Handik urte askotara ikusi nuen Josetxo Anitua zuzenean lehen aldiz, modu kontzientean behintzat. Kafe Antzokian izan zen, disko-jartzaile lana egiten zuen toki berean. Hainbat talderen bertsioak kantatu zituen, Atom Rhumbak lagunduta. Agertokian hainbeste transmititzen duten pertsona gutxi ikusi ditut. Gehiago hunkitu ninduen Josetxo Grietarekin lehen aldiz ikusi nuenean. Bilboko taberna batean izan zen. Mattinek anpliarekin borrokan egin, eta edalontziak botatzen zizkigun ikusleoi etengabe. Bitartean, Josetxo mikroarekin bihurritzen zen. Guk edalontziak saihesteko bakarrik kentzen genituen begiak haren mugimenduetatik, Josetxoren ahotsa zetorren tokitik.

Baina grabazioen bitartez izan dut harremanik handiena haren musikarekin: Cancer Moonen diskoak, Jugos de Otrosen zuzenekoa Salón Xanadu jotzen, Josetxo Grietaren diskoak, Le Mans eta Akauzazterekin grabatutako kolaborazioak. Disko horietan, eta talde horietatik pasatu diren pertsonen bestelako proiektuetan dago Euskal Herrian azken 25 urteetan grabatutako musikarik zirraragarrienetarikoa.

Duela lau urte hil zen, apiril amaieran. Cancer Moonetik hasi eta hariari tiraka hasteko gonbita egin nahi diot irakurleari.

Berria egunkarian argitaratua (2012-V-03).

Alu matxinatuak askatu!

Gaur Pussy Riot (Alu matxinada) punk talde feminista errusiarreko hiru kide epaituko dituzte, Moskun. Taldea irail amaieran sortu zuten, Putinek berriz hauteskundeetara aurkeztuko zela iragarri zuenean. Emakume anonimo batzuek osatzen dute, eta burua kolore biziz estalita agertzen dira jendaurrean. Putinen kontra aritzeaz gainera, emakumeen eta gay, lesbiana eta transexualen eskubideak aldarrikatu, musikaren eta artearen arloetan diskurtso politiko ausartagoa sortzen saiatu eta diskurtso publikoan gizonek duten nagusitasuna salatu nahi dute, elkarrizketetan esan dutenaren arabera. Ez dute areto pribatuetan kontzerturik egiten, haien printzipioen kontrakoa omen delako. Leku publikoetan jotzen dute, abisurik eman gabe. Plaza Gorrian, kartzela baten teilatuan, metro geltokietan eta bestelako lekuetan jo dute orain arte. Baina Moskuko katedral ortodoxo batean egindako saioagatik epaituko dituzte gaur. Otsailaren 21ean, aldarera igo eta «Andre Maria, izan zaitez feminista / Andre Maria, bidal ezazu Putin» esaten zuen otoitz punk-a kantatu zuten, jantzi koloredunekin saltoka ari zirela. Minutu bat baino gutxiago iraun zuten, haiek bidali baitzituzten Ama Birjinaren zaindariek. Horren ondorioz, taldeko ustezko kide bi atxilotu zituzten martxoaren 4an, eta epaiketan testigu ari zen beste bat 15ean. Esan dudan bezala, gaur da epaiketa, eta zazpi urte bitarteko kartzela zigorra eskatzen dute haientzat. Zenbait errusiar eskandalizatuta omen daude. Apaiz ortodoxo batek esan duenez, orain errusiarrek badakite feminismoarena eta punkarena deabruzko kopula dela.

Euskal Herrian, urrun da Las Vulpesek Me gusta ser una zorra-rekin hautsak harrotu zituen garaia, baina Medeak-ek, Bilgune Feministak eta bestelako talde batzuek egiten dituzte lantzean behin alu matxinadarako ekintzak, zorionez. Ez legoke gaizki elizaren kupularen baten babespean hemen ere deabruzko kopulak zenbat gustatzen zaizkigun gogoraraztea.

Berria egunkarian argitaratua (2012-IV-19).